Een van de belangrijkste zekerheden die we hebben als we geboren worden, is de zekerheid dat we er op een bepaald moment niet meer zullen zijn.
Als mens is ons leven eindig en de manier waarop ons leven eindigt valt niet zomaar te voorspellen. De laatste decennia is de levensverwachting fors gestegen. Op zich is dit positief, maar helaas gebeurt het ook dat het ouder worden problemen met zich meebrengt.
Dementie, Alzheimer en andere progressieve ziektes kunnen er voor zorgen dat je op het laatste van je leven niet langer autonoom bewust beslissingen kan nemen over je vermogen. Dan bevind je je in een situatie van “wilsonbekwaamheid”. In een dergelijke situatie zal een rechter in principe tussen moeten komen om een bewindvoerder aan te stellen. Dit kan iemand van de familie zijn, maar evengoed een derde. Om dit te vermijden kan je gebruik maken van de zorgvolmacht.
In deze blog proberen we een aantal vragen omtrent de zorgvolmacht te beantwoorden.
Wat is een zorgvolmacht?
De zorgvolmacht of nog buitengerechtelijke lastgeving is een instrument waarmee je je vermogen en wensen kan regelen op een moment dat je eigenlijk hiertoe niet langer in staat bent. Dit kan zijn omwille van ouderdom, maar ook voor jongere mensen is een zorgvolmacht van belang: stel je maar eens voor dat je een auto accident krijgt en in coma valt. Zelf beslissingen nemen zit er dan niet meer in.
Met een zorgvolmacht kan je niet alleen je vermogen regelen, maar ook je persoonlijke zaken. Het beheer van je goederen en zelfs persoonsgebonden aangelegenheden verloopt dan volledig volgens de principes die je voorafgaand uiteengezet hebt in je volmacht.
Hoe oud je ook bent op het moment dat je een zorgvolmacht wil opstellen, je moet in ieder geval wilsbekwaam zijn dat moment.
Vanzelfsprekend kan je geen blauwdruk maken van een zorgvolmacht want elke persoon, elke situatie is anders. Het is dan ook belangrijk dat een zorgvolmacht op maat gemaakt wordt.
Wat is het verschil tussen een zorgvolmacht en een gewone volmacht?
Je denkt nu misschien wat is het verschil met een gewone volmacht die ik bv aan mijn kinderen geef op mijn vermogen. Wel de zorgvolmacht is specifiek in het leven geroepen voor situaties van wilsonbekwaamheid.
Met een zorgvolmacht regel je wie in jouw plaats kan beslissen als je dat zelf niet meer kan. Een gewone volmacht blijft enkel gelden zolang de volmachtgever wilsbekwaam is. Dus misschien wat kort door de bocht is de zorgvolmacht de opvolger van de gewone volmacht op het moment van wilsonbekwaamheid.
Indien er geen zorgvolmacht is zal bij het vaststellen van wilsonbekwaamheid een rechter een bewindvoerder aanstellen.
Hoe een zorgvolmacht opmaken?
De zorgvolmacht moet steeds met de nodige aandacht worden opgesteld. Het betreft telkens weer maatwerk. Daarnaast is het belangrijk te weten dat een mondelinge zorgvolmacht niet geldig is.
Je kan een zorgvolmacht zelf opstellen of bij een notaris laten opmaken. Het grote verschil zit erin dat enkel bij een notariële zorgvolmacht men onroerende goederen mag verkopen.
Enkel een zorgvolmacht die geregistreerd is in het Centraal Register voor Lastgevingen is geldig. Dit kan je ofwel zelf doen via de griffie van het vredegerecht van de wettelijke verblijfplaats van de zorgvolmachtgever. Je hebt daarvoor een eensluidend verklaard afschrift van zorgvolmacht nodig.
Indien je via de notaris gaat, neemt deze de taak van registratie over.
Kan je je als volmachtgever bedenken?
Het is mogelijk om je als volmachtgever te bedenken zolang je wilsbekwaam bent. Het is echter wel belangrijk om je er bewust van te zijn dat je niet over een nacht ijs mag gaan bij het opstellen van een zorgvolmacht. Deze geeft immers vergaande rechten aan de lasthebber of nog gevolmachtigde.
De zorgvolmacht geeft heel wat mogelijkheden
Je kan als volmachtgever ook meerdere lasthebbers/gevolmachtigde aanduiden. Ook is het mogelijk om opvolgers aan te duiden.
Je kan aangeven aan wie je welke taken toevertrouwt. Je kan ook als je meer dan 2 kinderen hebt bepalen dat bepaalde beslissingen genomen dienen te worden bij meerderheid.
Je kan via de zorgvolmacht ook je individuele wensen voor later bepalen bv of je al dan niet naar een rusthuis wil, naar welk rusthuis je liefst wil gaan, welke dokter je voorkeur geniet. Je kan ook opnemen dat een van de gevolmachtigde erop dient toe te zien dat je patiëntenrechten gewaarborgd worden. De arts dient dan de beslissing van de gevolmachtigde, die ook iemand extern aan de familie kan zijn, te volgen zelfs indien de familieleden het er niet mee eens zijn.
In je zorgvolmacht kan je ook laten opnemen dat je zo lang mogelijk thuis wil blijven wonen en dat je ervoor kiest om je vermogen veeleer daaraan te besteden door bv zelf verpleegkundigen… in dienst te nemen dan dat er meer over is voor de erfgenamen. Indien dit zo gestipuleerd staat, dient men zich hieraan – in de mate van het mogelijke – te houden.
Je ziet er zijn heel wat mogelijkheden, vandaar het belang dat je je wensen grondig overweegt en je op maat van je eigen specifieke situatie iets opstelt.
Wanneer starten de bepalingen van de zorgvolmacht?
De zorgvolmacht kan kracht van actie krijgen vanaf het moment dat ze geregistreerd is, wat in feite betekent dat de volmachtgever de gevolmachtigde al taken kan laten doen, terwijl hij/zij wilsbekwaam is. In bepaalde omstandigheden heeft dit grote voordelen bv in een eerste fase van dementie. Het is immers niet zo dat men steeds van de ene dag op de andere wilsonbekwaam wordt. Ook als de volmachtgever bv minder mobiel is, is het handig om over een zorgvolmacht te beschikken. Dit is echter de keuze van de volmachtgever.
Indien de volmachtgever nog geen gebruik wil maken van de zorgvolmacht zolang hij/zij zelf wilsbekwaam is, dan gaat de zorgvolmacht pas in wanneer wilsonbekwaamheid vastgesteld wordt door 2 onafhankelijke artsen.
Het spreekt voor zich dat de uitwerking van de zorgvolmacht eindigt wanneer de volmachtgever gestorven is. Dit impliceert dan ook dat men niet automatisch van de lasthebbers/gevolmachtigden kan verwachten dat zij de afhandeling van de nalatenschap op zich nemen.
De uitwerking van de zorgvolmacht kan in uitzonderlijke gevallen ook eindigen wanneer die herroepen wordt door de volmachtgever die op dat moment dan wel wilsbekwaam moet zijn.
Nog een aantal aandachtspunten om over na te denken
- Wees er op tijd bij. Met een zorgvolmacht ben je proactief voor het geval het grondig fout loopt bv als je een ongeval krijgt, een beroerte, hartaanval… wacht dus niet te lang en voorkom dat je te laat bent.
- Stel meerdere lasthebbers aan, je weet immers ook niet of hen iets overkomt. Hou er ook rekening mee dat je best opvolgers aanduidt. Stel je voor dat je maar 1 iemand aanduidt en die sterft voor jou, dan vervalt al het voordeel dat je zorgvolmacht je biedt en zal een vrederechter alsnog een bewindvoerder aanstellen die daarom geen rekening hoeft te houden met je wensen die je voorafgaandelijk bepaalde.
- Hou het praktisch: overweeg goed wat je wil en leg duidelijk de krijtlijnen vast waarbinnen de gevolmachtigden kunnen werken. Zorg er wel voor dat het haalbaar blijft: bv als je opneemt dat al je kinderen altijd gezamenlijk naar de bank moeten, kan dit in de praktijk gewoonweg niet haalbaar zijn.
Je merkt dat de zorgvolmacht je heel wat mogelijkheden geeft en dat het zeer individueel aangepast kan worden. Het is dan ook zaak om er bewust mee om te gaan. Vaak lijkt het alsof er een pak van je schouders valt, als je anticipeert op negatieve scenario’s in de toekomst. Je mag er dan gerust van zijn, dat men jouw wensen verder zet en dat er voor jou gezorgd wordt.
